Tình Yêu Agape – Liều Thuốc Cho Hôn Nhân Hiện Đại
Ở Việt Nam, thống kê cho thấy cứ ba cặp kết hôn có một cặp ly hôn [1], có nơi giờ đã lên tới hai [2]. Ly hôn đã tạo ra bao trái tim tan vỡ, bao đứa trẻ mất cha mất mẹ, và bao tâm hồn cay đắng. Hôn nhân giờ rủi ro tan vỡ cao, không chắc sẽ hạnh phúc mãi về sau nữa. Để tránh ly hôn, ta cần biết các lý do ly hôn chính, những khó khăn trong hôn nhân, các kiểu tình yêu, nhất là tình yêu agape – liều thuốc chữa lành cho hôn nhân hiện đại.
I. Các lý do ly hôn và những khó khăn trong hôn nhân
Khảo sát thống kê cho thấy 3 lý do ly hôn chính là [1]:
- Do mâu thuẫn về lối sống
- Do ngoại tình (thường cũng là do trong mâu thuẫn về lối sống)
- Do áp lực kinh tế
Tại sao ngày nay con người tự do yêu đương, không phải cha mẹ sắp đặt, hẹn hò tìm hiểu cũng vài năm mới cưới, mà sao cuối cùng tỷ lệ ly hôn lại tăng vọt với lý do không hợp hay không chịu nổi áp lực?
Tôi nghĩ là do phim truyện âm nhạc tình cảm lãng mạn khiến giới trẻ có kỳ vọng sai lầm về hôn nhân. Có vẻ họ hy vọng hôn nhân là gặp được nửa kia của mình, người sẽ làm cho cuộc đời mình hoàn hảo. Và đời sống hôn nhân sẽ ngất ngây như những buổi hẹn hò, như trong lời ca tiếng hát, trong các phim truyện. Ảo mộng tình yêu này khiến họ bất ngờ khi chuyển đổi từ đời sống độc thân sang đời sống gia đình, và vỡ mộng trước sự khác biệt giữa kỳ vọng và thực tế.
Đời sống độc thân rất gọn nhẹ, không phải bận tâm lo lắng gì, có thể chuyên tâm lo công việc Chúa (1 Cô-rinh-tô 7:32). Người độc thân có thể tự do đi đó đi đây, làm điều mình thích. Họ chỉ lo áp lực công việc, bị dục tình hun đốt (1 Cô-rinh-tô 7:9), dễ rảnh rỗi sinh nông nổi.
Đời sống độc thân không phải bận tâm lo lắng gì, tự do đi đó đi đây
Còn người có gia đình phải lo chuyện gia đình, nhà cửa, con cái. Mà thời nay khác thời trước. Người độc thân chỉ cần căn phòng nhỏ, còn người có gia đình cần chỗ ở rộng. Thời trước đất rẻ xây nhà dễ, thời nay làm cả đời chưa chắc mua nổi miếng đất căn nhà. Thời trước y tế rẻ, thời nay y tế đắt đỏ hơn nhiều. Thời trước nuôi con rẻ, thời nay nuôi mỗi đứa con tầm trung cũng 4-8 triệu/tháng [3][4] (trong khi thu nhập bình quân 12.4 triệu/tháng [10]). Thời trước thì con cái tự đi tự học tự chơi với bạn, thời nay ba mẹ phải đưa rước, bày trò chơi, và kìm cặp để chúng không nghiện điện thoại là thứ làm não mục nát như ma túy [5]. Người độc thân thì chuyện gì theo ý mình, còn người có gia đình phải đặt con cái gia đình lên trên, ít khi được theo ý mình. Và thời nay có nhiều ham muốn thời trước không có.
Vậy nên so với thời độc thân, đời sống gia đình áp lực tăng thêm gấp 5-7 lần. Hẹn hò thì chỉ vui chơi ăn uống, đâu có liên quan gì đến đời sống gia đình. Khi về sống chung thì áp lực hơn hẳn, chẳng lãng mạn như phim truyện âm nhạc miêu tả. Rồi người muốn cái này, người muốn cái kia. Người này thấy cái này là quan trọng, người kia thấy vô nghĩa. Chẳng ai được như mình muốn. Trong nhà thì mâu thuẫn gắt gỏng, bên ngoài thì vui vẻ lịch thiệp, áp lực thời gian kinh tế nặng nề. Do đó tỷ lệ ly hôn ngày một cao, cứ 3 cặp kết hôn có 1-2 cặp ly hôn [1] [2].
II. Phân biệt tình yêu eros và tình yêu agape
Tình yêu thật ra cũng có nhiều loại, như tình yêu nam nữ rõ ràng là khác với tình yêu cha mẹ con cái. Ta cần hiểu và phân biệt các loại tình yêu để biết tình yêu nào dễ đến hôn nhân bền vững, và cái nào dễ ly hôn.
Eros, thần tình yêu
Tình yêu eros lấy từ tên thần tình yêu của Hy Lạp là Eros. Từ eros, ta có từ erotic là gợi cảm (hứng tình dục). Tình yêu eros là tình yêu tình dục, là cảm hứng rất mạnh mẽ để duy trì giống nòi, khiến con tim ta thổn thức và đầu óc ta hưng phấn. Nhưng như thần Eros, nó như đứa trẻ tinh nghịch, cảm hứng nhất thời. Vậy nên có lời hát “thật không muốn đâu em ơi, vì tình đã hết anh sao đây, chẳng lẽ nói anh yêu em vậy thôi”. Tình yêu eros tất nhiên không chịu nổi những khó khăn áp lực kể trên của đời sống hôn nhân.
Tình yêu agape trong trường ca của Homer là tình yêu giữa các chiến binh cùng nhau chiến đấu nơi chiến trường (như tình đồng đội đồng chí) [6] [7] . Nó là tình yêu vị tha (vì người khác), hy sinh cho nhau, vì nghĩa, vì gia đình, đất nước. Nó hiếm khi được nhắc đến trong văn chương Hy Lạp, nhưng lại được nói đến rất nhiều trong Kinh Thánh và văn chương Cơ Đốc như là tình yêu đích thực. Tình yêu agape được miêu tả chi tiết trong Kinh Thánh như sau:
“Tình yêu thương (agape) hay nhịn nhục, tình yêu thương hay nhân từ; tình yêu thương không ghen tị, không khoe mình, không kiêu ngạo, không cư xử trái lẽ, không kiếm tư lợi, không nhạy giận, không nuôi dưỡng điều dữ, không vui về điều bất công, nhưng vui trong sự thật. Tình yêu thương hay dung thứ mọi sự, tin mọi sự, hi vọng mọi sự, chịu đựng mọi sự.” (I Cô-rinh-tô 13:4-7)
Ta có thể nhận thấy tình yêu thương agape là liều thuốc chống lại 3 nguyên nhân ly hôn chính kể trên, giữ cho hôn nhân được bền vững lâu dài:
1. Nhịn nhục: đứng đầu trong các đặc tính của tình yêu thương agape vì nó kháng lại lý do ly hôn số 1 và 2. Nó giúp con người chấp nhận những mâu thuẫn trong lối sống, cảm giác trái ý mình, cả các chuyện bị xúc phạm, tổn thương… khi sống cùng nhau.
2. Nhân từ: đứng thứ hai vì nó là ý thức luôn làm tốt cho người kia cả khi họ không bù đắp tương xứng. Đặc tính này đem lại sự ấm áp của gia đình, là nơi mọi người làm tốt cho nhau.
3. Không ghen tị, không khoe mình, không kiêu ngạo, không cư xử trái lẽ, không kiếm tư lợi, không nhạy giận, không nuôi dưỡng điều dữ: đây là những nguyên tắc cư xử cần có để có một quan hệ yêu thương tốt đẹp.
4. Không vui về điều bất công, nhưng vui trong sự thật: yêu thương thật khác với cưng chiều ở chỗ trong yêu thương có sự chỉnh sửa, luôn hướng về lẽ thật, điều công chính chứ không vui với những điều bất công bất chính. Sự cưng chiều khiến người được yêu trở nên hư hỏng, nhưng sự chỉnh sửa giúp người được yêu trở nên công chính tốt đẹp hơn.
5. Hay dung thứ mọi sự, tin mọi sự, hi vọng mọi sự, chịu đựng mọi sự: đây là thái độ của tình yêu thương trước những mâu thuẫn khác biệt và cả tội lỗi sai phạm của người được yêu. Thực sự thì chúng nghe có vẻ dễ bị lạm dụng trục lợi, nhưng quả thật là non sông dễ đổi, bản tính khó dời. Nhiều khi ta chỉ có thể dung thứ, hi vọng, chịu đựng, cầu nguyện và tin rằng Chúa sẽ làm chuyện khó hơn dời non lấp biển.
Người ta hay nói ông bà ta ngày xưa kết hôn do sắp đặt không có tình yêu, nhưng thật ra là chỉ không có tình yêu eros, cảm hứng đam mê gợi cảm tình dục thôi. Chứ hôn nhân ông bà ta ngày xưa đầy tình yêu agape, hy sinh cho nhau vì tình nghĩa, vì gia đình đất nước, biết nhịn nhục, nhân từ, hy vọng, dung thứ, chịu đựng, v.v…
III. Hôn nhân là môi trường rèn luyện tình yêu agape
Đời sống là khó khăn. Đời sống gia đình là khó khăn. Hôn nhân là khó khăn, đầy áp lực công việc nhà cửa con cái cơm áo gạo tiền. Nếu ta nghĩ hôn nhân là gặp được nửa kia, người sẽ làm cho đời mình hoàn hảo, ước mơ của mình sẽ thành hiện thực, đời sống sẽ lãng mạn như trong âm nhạc phim truyện, hãy dẹp bỏ ảo mộng đó. Có lẽ đây là thái độ khiến cứ 3 cặp kết hôn thì 1-2 cặp ly hôn như hiện nay [1] [2].
Hôn nhân là môi trường rèn luyện nhân cách
Hãy nghĩ rằng hôn nhân là trường rèn luyện nhân cách, nơi Đức Chúa Trời dùng những khó khăn vất vả của đời sống gia đình để thánh hóa chúng ta [8], luyện cho ta biết yêu người lân cận như mình (Mác 12:31). Việc xây dựng bảo vệ gia đình cũng vất vả áp lực như chiến trường, và hai vợ chồng hãy như hai chiến binh cùng nhau chiến đấu trong tình yêu agape:
1. Hãy nhịn nhục với nhau: Người kia có thể sống khác biệt, có các mong muốn đòi hỏi trái ý ta, phạm tội cùng ta 7 lần 1 ngày… nhưng ta hãy nhịn nhục và tha thứ (Ma-thi-ơ 18:21). Họ vẫn là người lân cận nhất của ta, là đồng đội cùng ta chiến đấu xây dựng bảo vệ gia đình.
2. Hãy nhân từ làm tốt cho nhau: Dù có thế nào, người kia vẫn là người lân cận nhất của ta.
3. Đừng làm những chuyện gây tổn thương tình cảm như: ghen tị, khoe mình, kiêu ngạo, cư xử trái lẽ, kiếm tư lợi, nhạy giận, nuôi dưỡng điều dữ, v.v…
4. Đừng vui với điều bất công, nhưng hãy luôn đề cao sự thật và điều công chính: Việc cưng chiều chỉ làm hại người được yêu, chỉ có sự thật và lẽ công chính mới bền vững lâu dài.
5. Hãy dung thứ, tin tưởng, hi vọng, chịu đựng: Mâu thuẫn, thất vọng, sai lầm, phạm tội là không thể tránh khỏi. Nhưng họ vẫn là ngươi cùng ta chiến đấu xây dựng gia đình. Non sông dễ đổi, bản tính khó dời, hãy cầu nguyện xin Chúa làm việc dời non chuyển núi.
Áp lực thời gian và kinh tế nặng nề của đời sống hôn nhân là không thể tránh khỏi. Nhưng nếu rèn luyện các đặc tính trên của tình yêu agape, ta sẽ có đời sống suôn sẻ quý mến nhau hơn. Khi còn thiếu sót đặc tính nào, ta sẽ gặp rắc rối chỗ đó. Vậy nên hôn nhân là môi trường rèn luyện nhân cách và tình yêu thương. Có lẽ vì vậy mà tôi luôn thấy những người kết hôn lâu năm có sự nhẫn nhịn, nhân từ, mềm mại, khéo léo, dung thứ. Họ đã kinh qua môi trường rèn luyện những đặc tính đó, nhờ đó mà có được nhân cách đẹp đẽ như vậy. Còn dân gian hay nói các bà cô muộn chồng dễ khó tính, khắt khe, cáu gắt, khó hòa đồng [9].
Tổng Kết
Ngày nay cứ 3 cặp cưới có 1-2 cặp ly hôn với lý do chủ yếu là do mâu thuẫn lối sống và áp lực kinh tế [1] [2]. Quả là đời sống ngày nay áp lực hơn ngày trước, nhưng cũng do âm nhạc phim truyện tôn vinh tình yêu eros nên con người ngày nay có kỳ vọng sai. Vậy nên họ tan vỡ trước những áp lực cơm áo gạo tiền nhà cửa con cái của đời sống gia đình, là những điều chẳng có trong đời sống độc thân hay những cuộc hẹn hò.
Việc xây dựng gia đình, nuôi dạy con cái như một chiến trường căng thẳng áp lực, và vợ chồng là hai chiến binh cùng nhau chiến đấu. Nó là ngôi trường rèn luyện nhân cách. Biết yêu người lân cận như mình, sống theo tình yêu thương agape trong Kinh Thánh, biết nhịn nhục, nhân từ, khiêm nhường, dung thứ, hy vọng… đời sống hôn nhân sẽ suôn sẻ, vượt qua các mâu thuẫn áp lực, xây dựng được một gia đình đầm ấm. Còn không thì nó sẽ ra đầy mâu thuẫn và thất vọng.
Vậy nên đừng tìm kiếm tình yêu eros gợi cảm hứng. “Duyên là giả dối, sắc là hư không” (Châm Ngôn 31:30), duyên sắc không giúp ích gì cho việc xây dựng gia đình mà còn dễ gây ngoại tình. Vợ chồng hãy là đồng đội, là 2 người có cùng mục tiêu sống, cùng chiến đấu xây dựng gia đình, chia sẻ gánh nặng cơm áo gạo tiền nhà cửa nuôi dạy con cái. Hãy cùng nhau học trong ngôi trường rèn luyện nhân cách, luyện tập yêu thương người lân cận theo tình yêu agape, cùng các lối sống tốt đẹp khác theo Kinh Thánh.
Richard Huynh
Bài đọc thêm
[1] Lý do chính khiến tỉ lệ ly hôn của người Việt ngày càng tăng, chủ yếu do phụ nữ đệ đơn
https://laodongcongdoan.vn/ly-hon-loi-song-hien-dai-hay-suy-thoai-nhan-cach-105314.html
[2] Kết hôn nhanh – ly hôn vội, do đâu?
https://www.phunuonline.com.vn/ket-hon-nhanh-ly-hon-voi-do-dau-a1526002.html
[3] Sống ở thành phố lớn, không dám sinh con thêm vì nuôi chẳng nổi
https://tuoitre.vn/song-o-thanh-pho-lon-khong-dam-sinh-con-them-vi-nuoi-chang-noi-20240717174058692.htm
[4] Dự tính chi phí nuôi con nhỏ cho bố mẹ có thu nhập tầm trung
https://tiki.vn/blog/du-tinh-chi-phi-nuoi-con-nho-cho-bo-me-co-thu-nhap-tam-trung/
[5] Gen Z, Fight ‘Brain Rot’ by Reading Books
https://www.thegospelcoalition.org/article/gen-z-brain-rot-books/
[6] Advent: Share Love
https://www.igoglobal.org/advent-share-love
[7] Agape
https://en.wikipedia.org/wiki/Agape
[8] Martin Luther Về Hôn Nhân Như Ngôi Trường Rèn Luyện Nhân Cách
https://bachkhoa.name.vn/2024/09/28/martin-luther-ve-hon-nhan-nhu-ngoi-truong-ren-luyen-nhan-cach/
[9] Giải mã sự khó tính của các “bà cô” muộn chồng
https://dantri.com.vn/tinh-yeu-gioi-tinh/giai-ma-su-kho-tinh-cua-cac-ba-co-muon-chong-1232536268.htm
[10] Mức lương ở TP.HCM năm 2024
https://nld.com.vn/ai-la-nguoi-co-muc-luong-hon-103-ti-dong-nam-o-tp-hcm-nam-2024-196241225083028953.htm